Joseph Beuys era un mozo alemán que,
no medio da tolemia colectiva do III Reich, soñaba con ser escultor.
Pero nada máis rematar o bacharelato, en 1940, con 19 anos, foi
alistado na Luftwaffe para servir como piloto, e loitar na II Guerra
Mundial na fronte rusa. Esnafrou o seu avión en Crimea, e foi
rescatado por unha patrulla alemá para restablecerse nun hospital.
Despois da guerra, Beuys abandonou os seus estudos de medicina para dedicarse á arte. Converteuse nun dos artistas máis influíntes da
segunda metade do século XX, cunha maneira nova de entender a
creación artística que para el, debía representar un papel
activo na sociedade.
Beuys convertiu a súa propia vida
nunha obra de arte. Inventouse a si mesmo, fixo de si un proxecto
existencial, ou unha “mitoloxía individual” como el chamaba. Foi
así que propagou unha lenda apócrifa sobre o seu accidente de
avión: Despois de ser abatido, fora rescatado, medio morto, por uns
nómades Tártaros, que o salvaron da hipotermia untando o seu
corpo aterecido con graxa, envolvendoo con mantas de feltro, e
alimentandoo con mel de abellas. Non se sabe se iso foi certo. Graxa,
feltro, mel, e outros materiais moi pouco convencionais (o cobre, o
xofre, a cera, a terra, a manteiga, sangue e ósos, recortes de pelo
e de unllas…), convertíronse na materia prima que el usaba, de
xeito simbólico, nas súas obras.
En Novembro de 1965 Beuys organizou
unha exposición de cadros nunha galería de Dusseldorf. A xente non
podía pasar á sala, pois estaba pechada cunha malla metálica das
que se usan para facer poleiros. Dentro estaba Beuys, vestido, como
adoitaba, cun traxe de feltro. O seu rostro brillaba: estaba
completamente untado de mel, e sobre o mel, pan de ouro que convertía
a súa cara nun sol resplandecente, a máscara dun feiticeiro exótico
e antigo. Permaneceu sentado un tempo nunha banqueta, baixo a que
había dous ósos, e despois ergueuse e púxose a camiñar pola sala
lentamente. Un dos seus pés amortecía o seu andar polo feltro, mentres que o
outro zapato tiña unha sola metálica que resoaba con cada paso. Nos
seus brazos había unha pobre lebre morta, á que Beuys falaba
baixiño na orella, aloumiñándoa. Achegándose aos cadros, Beuys
explicáballe á lebre o que representaban, as cores, as formas,
incluso facía que o animal tocase coas súas patiñas a superficie.
Ninguén entendía o que lle decía, eran palabras que só a lebre
morta e máis el, compartiron.
Beuys usou dos símbolos propios da súa
mitoloxía, e que comparte en gran medida co noso propio
subconsciente: O mel, alimento enerxético e revitalizante; o feltro,
aillante e conservador do calor e a enerxía; o metal no zapato, que
a transmite; o ouro, un antigo símbolo do sol, que fai irradiar esa
enerxía do seu rostro… unha enerxía conducida cara aquel pobre
animal inerte que, a pesares do tamaño das súas orellas, non debía
entender gran cousa. Wie man dem toten Hasen die Bilder erklärt,
ou “cómo explicarlle cadros a unha lebre morta”, era unha obra
de arte que fuxía dos conceptos e xéneros tradicionais. Os cadros
non eran os protagonistas, senon o propio artista e a súa acción,
unha representación teatral que non contaba nada, que non narraba
nada, na que personaxe e autor son a mesma persoa, e que invitaba a
pensar cal era o sentido da arte, e a (im)posibilidade de trasmitir
ese sentido. Inaugurouse así un novo xénero artístico, a
“performance”, un tipo de arte efímero pero reflexivo que Beuys
e outros creadores do grupo “Fluxus” prodigaron. Non se sabe se
realmente Beuys conseguiu o seu propósito. Se ti foses a lebre
morta… qué entenderías?
Benvido a esta bitácora, na que
pretendemos, entre todos, explicarmos a arte e o que significa.
Ningún comentario:
Publicar un comentario